Składki społeczne w Polsce
Składki zdrowotne są jednym z elementów składowych systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce. Zgodnie ze wskazaniem ustawodawców ustawodawców, ich głównym celem jest zapewnienie dostępu do świadczeń zdrowotnych dla obywateli, finansowanie działalności służby zdrowia oraz wsparcie finansowe dla osób, które wymagają leczenia i opieki medycznej. O tym, że z realizacją tego celu jest różnie, możemy przekonać się słysząc historie jak to Pan Stanisław jest dostał termin wizyty do ortopedy na sierpień 2025 a ma 87 lat albo jak na sorze czeka się 15 godzin na lekarza.
Nie chcemy jednak wchodzić szczegóły związane z finansowaniem systemu opieki zdrowotnej w Polsce czy też zasadności wydatkowania środków. Chcemy Wam pokrótce napisać kiedy, kto i na jakich zasadach podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.
Kto musi płacić ubezpieczenie zdrowotne?
Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają
Osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę są obowiązkowo objęte ubezpieczeniem zdrowotnym. Składki zdrowotne są automatycznie potrącane przez pracodawców od wynagrodzeń pracowników i przekazywane do Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ).
- Przedsiębiorcy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą:
Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, czyli przedsiębiorcy, także podlegają obowiązkowi płacenia składek zdrowotnych. Składki zdrowotne dla przedsiębiorców są obliczane na podstawie ich dochodu, który wykazują w deklaracjach podatkowych, takich jak np. PIT-36, PIT-36L.
- Osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia:
Osoby pracujące na umowach zlecenia lub o dzieło również muszą płacić składki zdrowotne. Składka zdrowotna wynosi 9,76% od podstawy wymiaru i jest opłacana przez osoby zatrudnione na takich umowach.
Osoby pobierające emerytury lub renty także są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym. Składki zdrowotne są pobierane z tytułu pobierania świadczeń emerytalno-rentowych Dzieci uczęszczające do szkół, studenci i inne grupy osób:
Ile wynosi składka na ubezpieczenie zdrowotne?
Odpowiedz brzmi … to zależy
System ubezpieczeń społecznych nie jest prosty a jego wysokości zależy od kilku czynników.
W przypadku pracowników obowiązek odprowadzenia składki ciąży na pracodawcy a wysokość jej wynosi 9% liczone od podstawy. Aby obliczyć podstawę wymiaru składki zdrowotnej za pracownika, pod uwagę bierze się jego wynagrodzenie brutto, pomniejszone o składki na ubezpieczenie społeczne tj. łącznie 13,71%. (9,76% na ubezpieczenie emerytalne, 1,5% na ubezpieczenie rentowe oraz 2,45% na ubezpieczenie chorobowe. Warto zaznaczyć, że wysokość podstawy wymiaru składki zdrowotnej nie podlega żadnym ograniczeniom.
Wysokosć składki zdrowotnej w przypadku przedsiębiorców jest bardziej skomplikowana.
Wysokości stawek a forma opodatkowania:
W przypadku osób rozliczających się na ryczałcie, karcie podatkowej lub skali wynosi ona 9% ( nie może być niższa od 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę biorąc pod uwagę pierwszy dzień roku składkowego) natomiast w przypadku osób rozliczających się podatkiem liniowym 4,9%.
Na pierwszy rzut oka, wydawałoby się, że liniowy jest dużo korzystniejszy, jednakże warto wziąć pod uwagę sposób wyliczania podstawy.
Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej dokładnie wskazuje metody ustalania składek zdrowotnych.
Karta podatkowa
W przypadku karty podatkowej pod uwagę wylicza się stała podstawę stanowiącą minimalne wynagrodzenie. W 2023 roku stawka wynosi 314,1 zł.
Skala podatkowa i podatek liniowy
W przypadku skali podatkowej oraz podatku liniowego podstawę stanowić będzie dochód, czyli różnica pomiędzy przychodami a kosztami osiągnięty w poprzednim miesiącu.
Ryczałt i składka zdrowotna
Podstawę składki zdrowotnej oblicza się biorąc pod uwagę wysokość przychodu uzyskanego w danym roku kalendarzowym ( metoda standardowa) lub wysokość przychodu uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym ( metoda uproszczona).
Wysokość przychodu można pomniejszyć o składki na ubezpieczenia społeczne, ale tylko wtedy, jeśli nie zostały one odliczone od dochodu ani zaliczone do kosztów.
Podstawę wymiaru składki zdrowotnej ustala się na podstawie odpowiedniej stawki procentowej przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego (obejmuje wypłaty z zysku).
Przy rocznym przychodzie do 60 000 zł podstawa składki zdrowotnej stanowić będzie 60% przeciętnego wynagrodzenia, do 300 000 – 100% przeciętnego wynagrodzenia, natomiast powyżej 300 000 podstawa składki zdrowotnej wynosić będzie 18% przeciętnego wynagrodzenia.
Jeśli w danym miesiącu przekroczymy wysokość progu, składkę zdrowotną trzeba zapłacić w wyższej wysokości za cały rok, dopłatę należy dokonać do miesiąca od upływu terminu złożenia zeznania rocznego.
Istnieje możliwość wyliczenia stawki metodą uproszczoną, jednakże do jej skorzystania mają prawo przedsiębiorcy, którzy prowadzili działalność przez cały poprzedni rok kalendarzowy i rozliczali się według skali, podatku liniowego, ryczałtem lub podatkiem z kwalifikowanych praw własności intelektualnej.
Podstawę wymiaru składki zdrowotnej, ustaloną zgodnie z tą metodą, ubezpieczony stosuje przez cały rok kalendarzowy. Jednak po zakończeniu roku kalendarzowego, będzie konieczne zweryfikowanie, jaki przychód został faktycznie osiągnięty w danym roku, co pozwoli ustalić, czy wymagane będzie opłacenie dodatkowej składki zdrowotnej lub zwrot nadpłaconych składek.
Taka procedura ma na celu zagwarantowanie adekwatnego finansowania systemu ochrony zdrowia i zapewnienie, że składki zdrowotne odpowiadają rzeczywistym dochodom osiągniętym w danym roku kalendarzowym.
